«قلیچ» و «کریمی»، تنها شماره ده‌های واقعی فوتبال ایران
۱۳۹۰ فروردین ۱۲, جمعه
بازیکن شماره‌ی ۱۰، تجسم بازیگردانی آفریننده و همزمان گلزنی خطرناک است و به یاری ویژگی‌هایی منحصر به‌فرد خود در زمین بازی، از دیگر بازیکنان متمایز میشود. این ویژگی‌ها به بازیکن شماره ۱۰ اقتدار و شخصیتی استثنایی می‌بخشد. صرف حضور چنین بازیکنی در زمین، حال و هوای تیم خودی را دگرگون می‌کند و بر روند بازی تاثیر می‌گذارد.
بازیکنانی بوده‌اند که هرگز پیراهن شماره‌ی ۱۰ را بر تن نکرده‌اند، ولی با توجه به ویژگی‌های خود و نقشی که در زمین بازی برعهده داشته‌اند، به معنای واقعی سخن، یک شماره ۱۰ تمام عیار بوده‌اند. بی‌اهمیت است که این بازیکنان در نقش هافبک خلاق میانی در قلب زمین یا به گونه‌ای مستمر میان این موقعیت و جایگاه مهاجمی تمام‌کننده در نوسان بوده باشند. آنان اساسا در بیشتر لحظات بازی مکان تعریف‌شده‌ای ندارند و به دیگر سخن، در حالی که جای ثابتی ندارند، در عین حال همه جا هستند. آنان همزمان روح و قلب تیم خود هستند.
ببینید: پرویز قلیچ‌خانی و علی کریمی از دریچه‌ی دوربین
تکنیک فردی خوب، دید باز و همه‌جانبه، روحیه‌ی جنگندگی برای پیروزی، پاس‌های دقیق بلند و گاه مرگبار، گشایش مداوم فضاهای تازه برای بازی، اعتماد به‌نفس و صلابت، شاخص‌های تعیین‌کننده‌ای هستند که بازیکن شماره ۱۰ را می‌سازند. همه‌ی این ویژگی‌ها را می‌توان در قالب مفهوم «شخصیت فرهمند» زمین چمن سبز جای داد. تنها جهت یادآوری، با شماری از پرآوازه‌ترین شماره ده‌های جهان، این اعجوبه‌ها و نابغه‌های زمین چمن سبز تجدید خاطره می‌کنیم: پله، دی‌استفانو، ریورا، اوورات، کرویف، نتزر، زیکو، پلاتینی، مارادونا، باجو و زیدان.
شماره‌ی ۱۰ ایران کیست؟
به مفهوم کلاسیکی که از بازیکن شماره‌ی ۱۰در فوتبال جهان برداشت میشود، شاید بتوان در سطح فوتبال ملی ایران تنها به نام‌های معدودی اشاره کرد. البته کم نبوده‌اند بازیکنان ایرانی در پست‌های گوناگون که با قابلیت‌های خود، در زمان خود می‌توانسته‌اند در تیم‌های خوب و برجسته‌ی جهان توپ بزنند. ولی این بازیکنان، واجد همه‌ی معیارها و سنجیدارهایی نبوده‌اند که برای گزینش پدیده‌های کاملا استثنایی بازی فوتبال در نظر گرفته میشود.
اگر مجاز باشیم فوتبال ایران را به دو دوره‌ی زمانی پیش و پس از انقلاب تقسیم‌بندی کنیم، می‌توان با هدفی که این نوشته دنبال می‌کند، در دوره‌ی نخست به چهره‌های درخشانی چون علی پروین و علی جباری در اندازه‌ی بازیکنانی اشاره کرد که به یاری ویژگی‌ها و توانایی‌های خود، دست‌کم به جایگاه یک بازیکن شماره‌ی ۱۰ نزدیک شده‌اند. این امر در سال‌های پس از انقلاب و بویژه در دهه‌ی اخیر که فوتبال ایران گام‌هایی جدی‌تر بسوی فوتبال حرفه‌ای برداشت، ژرفش یافت و ما شاهد ظهور پدیده‌های خلاقی چون مجید نامجومطلق و کریم باقری بوده‌ایم.
با این همه، همه‌ی این بازیکنان خوب فوتبال ایران، به‌رغم استعدادها و توانایی‌های فوق‌العاده‌ی خود، به این دلیل از دایره‌ی ملاحظات برای یافتن شماره ۱۰ جادویی فوتبال ایران بیرون می‌مانند، که یا در مجموع نتوانسته‌اند همه‌ی آن ویژگی‌هایی را که برشمردیم، یکجا در خود گردآورند، یا دست‌کم از «فرهمندی» لازم در زمین بازی برخوردار نبوده‌اند. در این میان تنها دو استثنا وجود دارد: پرویز قلیچ‌خانی و علی کریمی.
پرویز قلیچ‌خانی و علی کریمی، بی‌ترید بزرگ‌ترین و استثنایی‌ترین بازیکنان تاریخ فوتبال ایران هستند. آنان که به دو نسل و دو دوره‌ی متفاوت تعلق دارند، با فاصله زیاد نسبت به دیگر بازیکنان فوتبال ملی ما، در صدر جدول بهترین‌ها جای می‌گیرند. عجیب آنکه این دو بازیکن از منظر تیپولوژی، به دو سنخ کاملا متفاوت تعلق دارند. ولی مجموعه‌ا‌ی از توانایی‌ها و کارآیی‌های استثنایی، آنان را در زمره‌ی نزدیک‌ترین بازیکنان به مقوله‌ی «شماره‌ی ۱۰» قرار می‌دهد. شاید بتوان قلیچ‌خانی را از نظر شیوه‌ی بازی بیشتر به گونتر نتزر یا لوتار ماتئوس آلمانی و علی کریمی را بیشتر به میشل پلاتینی فرانسوی تشبیه کرد که جزو بهترین‌های تاریخ فوتبال جهان بوده‌اند.
برای خواندن نوشته‌ها درباره‌ی این دو پدیده‌ی اسثتنایی فوتبال ایران روی لینک‌ها کلیک کنید!
پرویز قلیچ‌خانی، شاه‌ماهی اسیر در حوضچه‌ی فوتبال ایران
جادوگرانی چون علی کریمی ساخته نمی‌شوند
BM/SA