پس از جنگ چه آینده‌ای در انتظار فلسطینی‌های غزه است؟
۱۴۰۲ دی ۲۷, چهارشنبه
از آغاز حمله سازمان تروریستی حماس به اسرائیل و جنگ در غزه بیش از یکصد روز گذشته است؛ جنگی که برای فلسطینی‌های ساکن این باریکه آوارگی و بی‌خانمانی درپی داشت و جستجو برای یافتن مکانی امن در غزه که در واقع وجود ندارد.
یکی از ساکنان نوار غزه محمد علی است که با خانواده خود همچنان در تلاش برای پیدا کردن سرپناهی امن است، چرا که خانه او در شهر غزه در پی بمباران‌های اسرائیل ویران شده است. او در پیامکی می‌نویسد: «ما نخست به بیمارستان قدس که در نزدیکی قرار داشت پناه بردیم، اما بعد به ما گفتند که باید آنجا را ترک کنیم. با از آنجا راهی نصیرات شدیم که در مرکز باریکه غزه است و در حال حاضر هم در رفح به سر می‌بریم.»
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
ادامه حیات تنها نگرانی این مهندس ۳۵ ساله نیست، بلکه این نکته نگران‌کننده نیز سخت ذهن او را مشغول کرده که پس از جنگ چه آینده‌ای در غزه انتظار او و خانواده‌اش را می‌کشد، به ویژه آنکه شماری از سیاستمداران اسرائیلی از جمله برخی اعضای راستگرای کابینه نتانیاهو این پرسش را مطرح کرده‌اند که آیا به شهروندان غزه اصولا اجازه بازگشت و سکونت در این باریکه داده شود یا نه.
محمد علی در این باره به دویچه وله می‌گوید: «ما امیدواریم که ما را وادر به مهاجرت نکنند. امیدواریم که جنگ پایان یابد و مردم بتوانند به خانه‌شان برگردند. هر آنچه اتفاق افتاده، بس است و این نزاع باید خاتمه پیدا کند.»
آینده و سرنوشت دو میلیون و ۲۰۰ هزار شهروند فلسطینی ساکن غزه پس از پایان جنگ در این باریکه مسئله‌ای است که تا کنون در اسرائیل بر سر آن توافقی حاصل نشده و برنامه‌ای نیز برای آن ارائه نشده است؛ نه از سوی کابینه جنگ اسرائیل و نه از سوی کابینه امنیتی این کشور.
بحث و گفتمان سیاسی در اسرائیل در حال حاضر بر سر "حذف" حماس است که در پی حمله این گروه تروریستی در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ میلادی بیش از ۱۲۰۰ نفر جان باختند و همچنین بر سر آزادسازی بیش از ۱۳۰ گروگان که همچنان در دست حماس هستند.
"مهاجرت داوطلبانه" فلسطینیها از غزه
سیاستمداران راستگرا در اسرائیل از جمله بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی و ایتامار بن گویر، وزیر امنیت ملی این کشور به صراحت گفته‌اند، غزه‌ای که آنها در آینده تصور می‌کنند، بدون اکثریت فلسطینی‌هاست و در ازای آن شهرک‌های تازه برای اسرائیلی‌ها ایجاد خواهد شد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
اسموتریچ به تازگی در مصاحبه با رادیو ارتش اسرائیل گفته بود: «در غزه باید مهاجرت به خارج را ترویج و تقویت کرد.» او در این راستا افزوده بود، اگر به جای دو میلیون نفر تنها ۱۰۰ هزار یا ۲۰۰ هزار عرب در غزه زندگی کنند، بحث در مورد آینده غزه پس از جنگ نیز به گونه‌ای دیگر خواهد بود".
بن گویر، وزیر امنیت ملی اسرائیل نیز خواهان "مهاجرت داوطلبانه" فلسطینیها شده و شماری از اعضای کابینه و نمایندگان پارلمان این کشور نظراتی مشابه ابراز کرده‌اند.
رسانه‌های اسرائیلی نیز گزارش‌هایی منتشر کردند که در آنها از مذاکرات اسرائیل با کشورهای ثالث که حاضر به پذیرش مهاجران فلسطینی هستند، سخن رفته بود، از جمله جمهوری دموکراتیک کنگو، روآندا و چاد. مقامات این سه کشور این گزارش‌ها را نادرست خوانده و تکذیب کردند.
یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل دست‌کم مخالفت خود را با نقشه‌های برخی سیاستمداران راستگرا برای شهرک‌سازی در غزه ابراز کرده است. او در طرحی اولیه در رابطه با آینده غزه که در اوایل ژانویه ارائه شد، از "عدم حضور غیرنظامیان اسرائیلی" در این باریکه سخن گفته است. طبق این طرح قصد بر آن است که فلسطینیها اداره امور در غزه را بر عهده داشته باشند، در حالیکه اسرائیل کنترل امنیتی این نوار را در دست دارد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل نیز تصریح کرد که این کشور قصد ندارد، "غزه را برای مدتی طولانی اشغال کرده و فلسطینیها را از این باریکه براند".
اسرائیل در سال ۲۰۰۵ میلادی شهرک‌های خود در غزه را برچید. اما پس از آنکه حماس در سال ۲۰۰۷ قدرت را در دست گرفت، اسرائیل کنترل مرزهای زمینی، دریایی و همچنین حریم هوایی غزه را حفظ کرد.
به گفته اودی سامر (Udi Sommer)، استاد علوم سیاسی در دانشگاه تل آویو، احزاب راستگرای افراطی کوچک برای حفظ و ادامه ائتلاف دولت نتانیاهو حیاتی هستند، اما نفوذ آنها بر تصمیمات استراتژیک دولت گاه پرسش‌برانگیز است. او می‌افزاید: «اسرائیل بیش از گذشته به آمریکا وابسته است، هم از لحاظ پشتیبانی دپیلماتیک در شورای امنیت و هم از لحاظ امنیت ملی خود اسرائیل.»
سامر در چشم‌انداز تحولات پس از جنگ می‌گوید: «اگر بخواهیم نگاهی واقع‌گرایانه به غزه پس از جنگ داشته باشیم، باید به آنچه وزیر خارجه آمریکا می‌گوید توجه داشت و عمل کرد و نه به اظهارات بی‌ملاحظانه عناصر افراطگرا در دولت نتانیاهو.»
برخی دیگر بحث‌های عمومی جاری در اسرائیل را زیر سوأل می‌برند که در آنها به ندرت به سرنوشت غیرنظامیان فلسطینی در غزه پرداخته می‌شود. گروهی از نمایندگان سابق و چهره‌های آکادمیک تحریکات روزافزون سیاستمداران، اهل رسانه و نمایندگان کنونی مجلس اسرائیل علیه فلسطینیها در غزه را در نامه‌ای سرگشاده مورد انتقاد قرار داده‌اند.
اظهارات بحث‌برانگیز شماری از سیاستمداران و وزیران اسرائیل همچنین بخشی از شکایت‌نامه‌ای است که آفریقای جنوبی علیه این کشور به دیوان کیفری بین‌المللی ارائه کرده است. آفریقای جنوبی اسرائیل را به کشتار قومی در جنگ در غزه متهم کرده است. نخستین جلسات شنود در دادگاه در هفته گذشته انجام گرفتند.
مجموعه مطالب: جنگ در خاورمیانه
آمریکا و شماری کشورهای دیگر از جمله آلمان اظهارات مقامات افراطگرا در اسرائیل را "غیرمسئولانه و تحریک‌کننده" خوانده و از آنها انتقاد کرده‌اند. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا چندی پیش در جریان سفرش به منطقه از سفر آتی گروهی به شمال غزه خبر داده که به مأموریت سازمان ملل قصد دارند، شرایط مورد نیاز برای بازگشت فلسطینیها را بررسی کنند.
آوارگی ۱/۹ میلیون نفر
جابجایی فلسطینیها از غزه به جایی دیگر برای کشورهای عربی نیز غیرقابل پذیرش است. به ویژه عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهوری مصر به صراحت گفته است، این کشور قصد و برنامه‌ای برای اسکان دادن فلسطینیها در شبه‌جزیره سینا ندارد.
مصطفی ابراهیم، فعال حقوق بشر فلسطینی به دویچه وله می‌گوید "با توجه به ویرانی‌های عظیم در غزه بازگشت سریع فلسطینیها بعید خواهد بود". او می‌افزاید: «اظهارات اخیر اسموتریچ (وزیر دارایی اسرائیل) که آمریکا و اروپا آن را محکوم کرده‌اند، مانند طرحی برای راندن فلسطینی‌هاست.» به گفته این فعال حقوق بشری در حال حاضر یک و نیم میلیون فلسطینی در فضایی کوچک و فشرده در رفح به سر می‌برند.
ابراهیم خاطرنشان می‌سازد که گریز، آوارگی و رانده شدن موضوعات تازه‌ای برای فلسطینیها نیستند. او در این رابطه می‌گوید: «بسیاری کابوس ۱۹۴۸ را که به "نکبت" شهرت یافته، در ذهن دارند.»
در آن سال در حین جنگ میان اعراب و اسرائیل صدها هزار نفر یا مجبور به گریز شده و یا از زادگاه خود رانده شدند و تا به امروز موفق نشده‌اند به کاشانه خود بازگردند. سازمان انروآ، دفتر کمک به فلسطینیان سازمان ملل در گزارشی گفته بود پیش از جنگ غزه ۷۰ درصد از ساکنان غزه یا خود آواره بوده‌اند یا نسل‌های بعدی آوارگان پیشین.
این گزارش با اطلاعات ارسالی حازم بولشه از امان، پایتخت اردن، تهیه شده است.