بازچاپ کتاب "نبرد من" هیتلر پس از ۲۰۱۵ هم ممنوع شد

حق تالیف در آلمان بر اساس قوانین این کشوربا گذشت هفتاد سال از مرگ یک مؤلف یا نویسنده برای انتشار آزاد می‌شود. این قانون شامل کتاب "نبرد من" (به آلمانی "Mein Kampf" ) آدولف هیتلر هم می‌شود که در سال ۲۰۱۵ منع انتشار آن به پایان می‌رسد. بحث‌های زیادی تا کنون بر سر بازچاپ کتاب هیتلر در آلمان انجام گرفته است.

آدولف هیتلر در آخرین روزهای جنگ جهانی دوم، سال ۱۹۴۵ خودکشی کرد. امتیاز نشر کتاب او تا کنون در اختیار وزارت دارایی ایالت بایرن بوده است. دولت ایالتی بایرن مخالف چاپ مجدد کتاب "نبرد من" است.

وزیران دادگستری ایالات آلمان در نشستی در روز چهارشنبه (۲۵ ژوئن/ ۴ تیر) درباره منع انتشار کتاب "نبرد من" رایزنی کردند. در این نشست توافق شد پس از پایان مهلت منع انتشار کتاب هیتلر در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۵ بازچاپ این کتاب در آلمان همچنان ممنوع باقی بماند. وزرای دادگستری ایالت‌ها اعلام کردند ضرورتی در تصویب قانون ویژه و جداگانه‌ای برای ممنوعیت فقط یک کتاب نمی‌بینند.

بازچاپ کتاب هیتلر ممنوع شد

باوس بک وزیر داگستری بایرن گفت، گرچه توافق حاصل شده است که پس از پایان مهلت انحصار در سال ۲۰۱۵ کتاب هیتلر بازچاپ نشود اما هنوز مشخص نشده است که نقد کتاب هیتلر که پیش از این قرار بود در حاشیه نوشته‌های او منتشر شود، اجازه چاپ خواهد داشت یاخیر؟

دولت ایالت بایرن پیش از این با اختصاص بودجه‌ای بالغ بر یک میلیون یورو "موسسه تاریخ معاصر آلمان" را موظف کرده بود نقدی علمی از این کتاب تهیه کند. این نقد قرار بود در حاشیه نوشته‌های آدولف هیتلر در کتاب "نبرد من" منتشر شود.

هورست زهوفر، نخست وزیر دولت ایالت بایرن نیز پیش از این خاطرنشان کرد که با ناشرانی که این کتاب را چاپ کنند به شدت برخورد خواهد شد. زهوفر دلیل این تصمیم را احترام به قربانیان هولوکاست خواند. او در عین حال تأکید کرد که کار تحقیقاتی موسسه تاریخ معاصر آلمان بحثی جداگانه است و امکان دارد به صورت مستقل و در چارچوبی کاملا علمی منتشر شود.

گفتنی است پیش از این نمایندگان مجلس بایرن، به اتفاق آرا مصوبه ‌کار تحقیقاتی بر روی کتاب "نبرد من" و چاپ این کتاب همراه این نقد علمی و همچنین پرداخت هزینه این تحقیق از صندوق دولت را تصویب کرده بودند.

برای تحقق این امر دولت بایرن ۵۰۰ هزار یورو به موسسه تاریخ معاصر آلمان پرداخت کرده است. قرار شد این موسسه کار بر روی نقد علمی کتاب "نبرد من" را ادامه دهد.

"به چاپ نقد کتاب هیتلر باید اجازه داده شود"

آنتجه نی‌ویش لنارتس، وزیر دادگستری ایالت نیدرزاکسن در این باره گفت: «تمام دنیا می‌خواهند ببینند که ما در قبال این کتاب که انسان را تحقیر می‌کند چگونه برخورد می‌کنیم. کتاب هیتلر باید ممنوع باشد ولی در سال ۲۰۱۶ باید به نقد علمی این کتاب اجازه انتشار داده شود.»

وزیر دادگستری ایالت نیدرزاکسن افزود: «این کتاب را در خارج از آلمان می‌توان در هر گوشه و کناری بدست آورد. بحث بر سر چاپ دوباره کتاب هیتلر فقط موضوعی نیست که حقوقدانان با آن سرو کار دارند، این موضوع یعنی فروش دوباره کتاب هیتلر در آلمان بویژه برای یهودی‌های ساکن آلمان غیر قابل تحمل خواهد بود. اما نیازی نیست که برای فقط یک کتاب، قانون را تغییر بدهیم.»

کتاب نبرد من چگونه نوشته شد؟

کتاب نبرد من بیانگر اندیشه‌های سیاسی هیتلر است. هیتلر در سال ۱۹۲۴ هنگامی که در قلعه "لندربرگ" زندانی بود بخش نخست این کتاب را با دیکته کردن جملات به منشی خود رودلف هس تمام کرد. بخش دوم آن نیز در اواخر سال ۱۹۲۴ به پایان رسید.

پس از خودکشی هیتلر در سال ۱۹۴۵ تمام دارایی‌های او از جمله حقوق معنوی کتابش به ایالت بایرن تعلق گرفت. بر اساس منابع آلمانی تا پایان جنگ دوم جهانی‌ بیش از ۱۱ میلیون نسخه از این کتاب در آلمان به خرج دولت در این کشور پخش شده بود. پس از جنگ جهانی دوم وزارت دارایی ایالت بایرن چاپ این کتاب را ممنوع کرد.

"اثری آکنده از نفرت و تحقیر انسان‌ها"

شارلوته کنوبلاوخ، دبیرکل پیشین "شورای مرکزی یهودیان آلمان" از ممنوعیت چاپ مجدد کتاب هیتلر استقبال کرد. خانم کنوبلاوخ تصریح کرد: «اثر هیتلر آکنده از نفرت و تحقیر انسان‌هاست که به عقیده کارشناسان شرایط را برای تحقیر برخی اقوام فراهم می‌کند.»

البته قابل ذکر است که اشتفان یوآخیم کرامر، رئیس دفتر "کنگره یهودیان اروپا" از تهیه نسخه‌ی همراه با نقد علمی از کتاب "نبرد من" استقبال کرده بود. کرامر پروژه موسسه تاریخ آلمان را کاری "مفید و مهم" خوانده و از آن حمایت کرده بود. بسیاری از پژوهشگران معتقدند، انتشار این کتاب به منتقدان امکان می‌دهد با نقد ایده‌های مطرح شده در آن، نسل جوان را با پیامدهای تفکرات فاشیستی و نژادپرستانه آشنا کنند.

کتاب هیتلر در ایران ۲۱ بار تجدید چاپ شده است

در خارج از آلمان کتاب هیتلر به بسیاری از زبان‌های دنیا از جمله فارسی ترجمه شده است. در ایران کتاب نبرد من آدولف هیتلر در شمار یکی از پرفروشترین کتابهاست. این کتاب توسط عنایت‌الله شکیباپور به فارسی ترجمه شده و از سوی "انتشارات دنیای کتاب" تا سال ۱۳۹۰ بیست و یک بار تجدید چاپ و به بازار عرضه شده است. در ایران حتی در نمایشگاه کتاب تهران نیز نسخه‌های کتاب هیتلر عرضه شد و جزو پرخریدارترین کتاب‌ها بود.

به نظر کارشناسان دلیل این استقبال نبود روشنگری کافی پیرامون نظرات مطروحه در این کتاب در ایران است. از سوی دیگر تبلیغات یهودی‌ستیزانه و انکار هولوکاست در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد زمینه مناسبی را برای گسترش این گونه نظرات فراهم کرد.