پوتین در کوبا؛ از سرگیری روابط "برادرانه"
۱۳۹۳ تیر ۲۱, شنبه
علائق خفته مسکو در یگانه پایگاه خارجی "اتحاد جماهیر شوروی" دوباره بیدار شده‌اند. ولادیمیر پوتین روز جمعه (۱۱ژوئیه/۲۰تیر) با یک سوغات ارزنده وارد هاوانا شد. او قرارداد بخشودگی ۹۰درصد از بدهی‌های کوبا به روسیه را در چمدان داشت که دو روز پیش از عزیمت به هاوانا از سوی دوما تصویب شده بود.
به این ترتیب ۳۱میلیارد و هفتصد میلیون دلار از قروض کوبا به روسیه نادیده گرفته می‌شوند و ۵ / ۳میلیارد باقی طی اقساطی ده ساله پرداخت خواهند شد. پرداخت هر قسط بنا بر توافق، شش ماه یک مرتبه خواهد بود.
این سفر، گامی تاریخی در مناسبات روسیه و کوبا تلقی می‌شود که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به سردی تام گراییده بود. یکی از دلایل محوری این سردی، همین دیون مالی بود.
علائق و منافع اقتصادی
کوبا در زمان اتحاد شوروی، پشت و پناه اقتصادی این کشور بود. یک سوم تولید ناخالص ملی کوبا در دهه هشتاد میلادی، با نفت خام، تکنولوژی و ساخت کارخانه از سوی شوروی تامین می‌شد.
اما با پایان عمر اتحاد جماهیر شوروی، این کمک‌های عمرانی "برادرانه"، هزینه هنگفت ۳۵میلیارد دلاری روی دست کوبا گذاشت؛ هرچند کوبا از پرداخت این بدهی خودداری کرد.
حال روسیه با بخشودگی ۹۰درصد این قرض، سنگین‌ترین مانع دیپلماتیک بر سر مناسبات با کوبا را برداشته و درها را به روی رابطه‌ای نوین با تنها پایگاه خارجی "جمهوری شوراها" برداشته است.
در سطح سیاسی، بین دو کشور همواره تفاهم بر قرار بوده است. مثلا پوتین پس از ملاقات با فیدل کاسترو در سال ۲۰۰۰، از آمریکا خواست تحریم‌های کوبا را لغو کند.
کوبا نیز در کلیه موضوعات سیاست خارجی، پشت روسیه قرار داشته و به طور نمونه درکشمکش گرجستان یا در بحران اخیر اوکراین، همواره از موضع روسیه حمایت کرده است.
روسیه در کوبا تنها در جستجوی شریکی سیاسی نیست، بلکه در این کشور منافع اقتصادی نیز دارد. در ماه مه سال جاری، قراردادی میان دو کشور برای همکاری‌های نفتی، بین کنسرن کوبایی "کوپت" و غول نفتی "روس‌نفت" منعقد شد.
مهندسان کوبایی هم قرار است از سوی مهندسان روسی آموزش ببینند. در آینده نزدیک نیز ساخت شعبه‌ای از شرکت "روس‌نفت" در منطقه ویژه اقتصادی "ماریل" در شمال هاوانا پیش‌بینی شده است.
این پروژه، بزرگترین بندر صادراتی در کارائیب خواهد بود و برزیل هم به احتمال بسیار زیاد درآن مشارکت خواهد کرد.
"روس‌نفت" در سرعت بخشیدن به استخراج ذخایر نفت کوبا هم مشارکت خواهد کرد؛ ذخایری که تا نه میلیارد بشکه برآورد شده‌اند. کوبا در اکتشاف میدان‌های نفتی این کشور، تاکنون به طور عمده متکی به ونزوئلا بوده است.
برادری در قالبی دیگر
در خلال جنگ سرد، مناسبات تنگاتنگ کوبا و "اتحاد جماهیر شوروی"، مبتنی بر استراتژی استقرار موشک‌های روسی با کلاهک‌های هسته‌ای در کارائیب بود، اما برادری کوبا و روسیه اینک با سرمایه‌گذاری‌های عظیم همانند پروژه بندر ماریل تداوم می‌یابد.
روسیه با وجود آن که به دلیل بحران اوکراین از سوی غرب در معرض تحریم قرار گرفته، می‌کوشد با اجرای پروژه‌هایی در عرصه انرژی، مناسبات خود با کشورهای در حال توسعه را تقویت و مستحکم کند.
پوتین قصد دارد در دیدار روز شنبه (۱۲ژوئیه/۲۱تیر) از بوئنوس آیرس، پایتخت آرژانتین نیز پیشنهاد همکاری‌های مشابهی را ارائه دهد. آرژانتین از روسیه خواسته ساخت ده نیروگاه آبی و یک نیروگاه اتمی در این کشور را بر عهده گیرد.
برزیل را نیز باید به شرکای جدید روسیه در آمریکای لاتین افزود. قرار است پوتین روز یکشنبه برای تماشای مسابقه فینال جام جهانی فوتبال به کشور میزبان رقابت‌ها برود.
او در چارچوب ششمین اجلاس کشورهای "بریکس" با دیلما روسف، رئیس جمهور برزیل نیز ملاقات خواهد کرد.
ششمین اجلاس کشورهای بریکس (برزیل – روسیه - هند – چین – آفریقای جنوبی) درهفته آتی در برزیل برگزار می‌شود. گروه بریکس به غیر از روسیه، اقتصادهای نوظهور و رو به توسعه را شامل می‌شود که نیمی از جمعیت جهان را نیز در خود جای داده‌اند.
اهمیت این گروه علاوه بر میزان جمعیت، در تمایز شتاب اقتصادی آن و در اختیار داشتن ۲۸درصد از قدرت اقتصادی دنیاست. یکی از رویکردهای این گروه، کاهش وابستگی مالی و اقتصادی به اروپا و آمریکاست.