استیضاح وزیر علوم؛ "باخت لاریجانی و واکنش ناب روحانی"

استیضاح رضا فرجی‌دانا، وزیر علوم، تحقیقات و فن‌آوری در دولت روحانی از سوی مجلس نهم، اتفاق غیرمنتظره‌ای نبود. نمایندگان تندروی مجلس و بیش از همه اعضای جبهه پایداری که نزدیکان محمود احمدی‌نژاد هستند، از ماه‌ها پیش عزم خود را برای این استیضاح جزم کرده بودند.

جزم بودن عزم این گروه زمانی روشن شد که فراکسیون رهروان ولایت به سرپرستی علی لاریجانی به صراحت مخالفت خود را با این استیضاح اعلام کرد، اما تغییری در تصمیم تندروها ایجاد نشد.

لاریجانی در آخرین لحظات پیش از رای‌گیری برای استیضاح، یک بار دیگر و به نحوی دیگر سعی کرد نمایندگان موافق استیضاح را متقاعد کند. او از تریبون مجلس اعلام کرد در صورت رای اعتماد مجدد به وزیر علوم٬ فرجی‌دانا دو معاون خود را برکنار خواهد کرد اما این تدبیر هم بی‌اثر ماند.

علا؛الدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس سخنان لحظه آخر لاریجانی را نابهنگام توصیف کرده و گفته است: «این سخنان در دقیقه ۹۰ مطرح شد و کمی نابهنگام بود. اگر دیروز لاریجانی این سخنان را مطرح می‌کرد قطعا خروجی چیز دیگری می‌شد».

حمید رسایی عضو پرکار جبهه پایداری پس از پایان استیضاح دست‌نوشته‌ای با مضمون "دوپینگ لاریجانی اثر نکرد" را به دست گرفت و با حسی سرشار از اطمینان آن را به عکاسان نشان داد.

شادمانی کیهان از استیضاح وزیر علوم

این اما پایان استیضاح نبود. روزنامه کیهان در مطلبی طولانی با عنوان "مجلس شاخ فتنه را شکست" به تعریف و تمجید از نمایندگان استیضاح‌کننده پرداخت و آنان را به دلیل "پرهیز از تندروی، مستند و مستدل سخن گفتن و ارائه اسناد و مدارک غیرقابل خدشه" مورد ستایش قرار داد.

روزنامه کیهان در ادامه مطلب خود نوشت: «مجلس با رای دیروز خود، بزرگ‌ترین کمک را به دولت روحانی کرد تا از این پس، دولت با راندن فتنه‌گران و حاشیه‌سازان، بتواند با فراغ‌بال به امور اصلی کشور بپردازد و وضع علمی و آموزشی دانشگاه‌ها را به ریل اصلی خود بازگرداند».

علی لاریجانی؛ بازنده اصلی استیضاح

همه اما از این استیضاح راضی نبودند. سایت اصلاح‌طلب خرداد در مطلب مفصلی به تحلیل استیضاح وزیر علوم روحانی پرداخته و این رویداد را بیش از همه باخت بزرگی برای علی لاریجانی و طیفی از "اصولگرایان سنتی و میانه‌روتر" دانسته و نوشته است: «طیف حامیان دولت این سئوال منطقی را دارند که چگونه می‌شود فراکسیون اکثریت و رئیس آن به دفاع از وزیر پرداخته و استیضاح را بلاموضوع اعلام کنند اما در نهایت سبد رای خود را در کاسه استیضاح بگذارند. افکار عمومی این اقدام را ناشی از سیاسی‌کاری و وارونه‌نمایی این طیف ارزیابی کرده و این نکته با توجه به انتخابات آینده مجلس به نفع تیم لاریجانی نخواهد بود».

نویسنده این مطلب از منظر دیگری نیز به موضوع نگاه کرده و این احتمال را داده که طیف لاریجانی صداقت رفتار داشته‌اند اما به عقب رانده شده‌اند. ولی باز هم نتیجه گرفته که در این صورت نیز این یک باخت برای این طیف است: «با این وصف نیز از آن حیث که اکثریت نمایندگان فعلی از نیروهای تازه در مجلس هستند، بدیهی است که از کانون‌های قدرت تاثیر بپذیرند و به سمت و سوی آن گرایش یابند بنابراین کار لاریجانی در مدت باقی مانده از مجلس با قدرت نمایی فعلی تندروها بسیار سخت تر نیز شده است و در مجموع بازنده اصلی تحولات امروز را می‌توان علی لاریجانی و دوستان دانست».

عدم حضور روحانی، نقطه ضعفی برای او

نویسنده مقاله خرداد در بخش دیگری از نوشته خود به عدم حضور روحانی در جلسه استیضاح اشاره کرده و آن را یکی از دلایل احتمالی رای آوردن استیضاح دانسته است.

استدلال نویسنده بدین صورت است که: «فرجی‌دانا تنها با ۱۰ رای حائز رای اعتماد مجلس نشد و با توجه به آن خصیصه‌ای که در مورد نمایندگان جدیدالورود گفته شد، می‌شد متصور بود که در صورت حضور رئیس جمهور، استیضاح به گونه‌ای دیگر رقم خورده و اکنون فرجی دانا باقی بماند. در غیر اینصورت هم حضور وی در صحن علنی برای دفاع از وزیری شایسته، شان و مرتبه او در نزد هواداران را افزایش می‌داد و عدم حضور رییس جمهور نقطه ضعفی برای وی به شمار می‌آید».

روحانی: در چارچوب قانون رای نمایندگان رامی‌پذیریم

حسن روحانی که او را "غایب بزرگ جلسه استیضاح" نامیده‌اند، در پیامی که پس از استیضاح وزیرش از اردبیل داد، تصریح کرد که همه باید قانون را بپذیرند. وی اظهار داشت: «بر اساس قانون یک وزیر رأی اعتماد می‌گیرد و ممکن است وزیر دیگری استیضاح شود اما کسی نباید عصبانی شود چون همه پذیرفته‌ایم که می‌خواهیم با هم کار کنیم. البته من خیلی دوست داشتم وزیر علوم من باز هم رأی اعتماد بگیرد؛ چراکه جزو فرهیختگان دانشگاهی ما بوده و هست و باید از تجربیات ایشان استفاده کنیم چه با عنوان وزیر علوم و چه امروز با عنوان مشاور رئیس جمهور».

وی تاکید کرد که در چارچوب قانون رإی اکثریت نمایندگان را هرچه باشد می‌پذیرد و در مورد قانون‌گذاری نیز تسلیم است. روحانی ادامه داد: «ما اگر از چارچوب قانون خارج شویم ضررش بیشتر است و لجبازی و مقاومت بیجا نتیجه نخواهد داشت پس همه قوا در کنار هم باید با توجه به رهنمودهای رهبری کار را پیش ببریم».

سایت خرداد علیرغم انتقاد از روحانی به دلیل حضور نداشتنش در جلسه استیضاح، انتخاب محمد علی نجفی به سمت سرپرست وزارت علوم از سوی او را "کنش ناب و غیر منتظره" نامید که می‌تواند "تا قسمتی اذهان عمومی را نسبت به عملکرد ضعیف دولت و مشاورانش در ماجرای استیضاح راضی کند".

این سایت اما در ادامه نوشته است: «اما تا کجا و تا چه زمانی باید این هزینه‌ها از جیب شخص روحانی پرداخته شده و رویکردها سامانی مقبول بگیرد و فرصت سوزی‌ها دامن‌گیر دولت نشود؟».