چگونه لوزان به مرکز دیپلماسی بین‌المللی تبدیل شد؟
۱۳۹۴ فروردین ۱۲, چهارشنبه
تعداد دیپلمات‌هایی که از حدود یک هفته پیش برای اظهار نظر درباره روند مذاکرات هسته‌ای لوزان جلوی رسانه‌ها حاضر شده‌اند کم نیست.
پرسه کوتاهی در اطراف هتل بوریواژ، کنار دریاچه و در خیابان‌های مرکزی شهر در روزهای گذشته، به سرعت آشکار می‌کند که پشت سر چند نفری که در تلویزیون و تصویرهای منتشر شده در رسانه‌های دیده‌ایم، لشکری از دیپلمات‌ها و کارشناسان ارشد هفت کشور جهان در لوزان استقرار یافته‌اند.
ایستگاه‌های گفت‌وگوهای هسته‌ای میان نمایندگان ایران و کشورهای ۱+۵ (پنج عضو دائم شورای امنیت و آلمان) در چند سال گذشته کم نبوده‌اند.
ایستگاه‌های مذاکرات هسته‌ای
کاروان مذاکره‌کنندگان هسته‌ای دو طرف از سال ۲۰۰۸ حرکت خود را از ژنو آغاز کرده‌اند و پس از سرکشی به شهرهایی چون استانبول، بغداد، مسکو، آلماتی و وین بار دیگر در نوامبر ۲۰۱۳ به ژنو رسیدند و موافقت‌نامه موقتی را در این شهر به امضاء رساندند.
با این تاریخچه انتظار می‌رفت دور آخر مذاکراتی که می‌رود به امضای یک توافق‌نامه تاریخی منجر شود نیز، در ژنو برگزار می‌شد که شهرتش به عنوان "صحنه سیاست بین‌المللی" قابل قیاس با شهری چون لوزان نیست.
انتخاب شهرها به عنوان مرکز مذاکرات حساس اغلب انگیزه و علت خاصی دارد که همیشه به‌طور رسمی و آشکار بیان نمی‌شود.
استانبول زمانی انتخاب شد که روابط ایران و ترکیه مانند امروز متشنج نبود و احتمال می‌رفت این کشور واسطه و مکان تبادل اورانیوم‌های ۲۰ درصد غنی شده ایران با میله‌‌های سوخت باشد.
انتخاب‌های گوناگون
انتخاب مسکو نیز زمانی بود که روسیه قرار بود به دلیل روابط دوستانه با جمهوری اسلامی نقش فعال‌تری در مناقشه هسته‌ای با ایران بازی کند.
انتخاب محل مذاکره برای برخی محافل سیاسی نیز جنبه نمادین دارد. شماری از نمایندگان مجلس زمانی از وزیر خارجه محمد جواد ظریف انتقاد کردند که چرا دچار یک "خطای دیپلماتیک" شده و با همتای آمریکایی خود در ژنو قدم زده است.
عده‌ای از نمایندگان نیز از ظریف انتقاد کرده‌اند که چرا مذاکرات هسته‌ای در کشورهای اروپایی برگزار می‌شود و ایران در انتخاب محل گفت‌وگوها نقشی بر عهده ندارد.
ژنو و وین محل استقرار دفاتر مهم‌ترین سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی از جمله دفتر سازمان ملل متحد هستند و از این منظر برگزاری مذاکرات مهم و کنفرانس‌های بین‌المللی در آن‌ها امری عادی و مرسوم محسوب می‌شود.
با توجه به این واقعیت‌ها انتخاب لوزان همچنان برای عده‌ای معماگونه و پر رمز و راز است. معتقدان به تئوری توطئه نیز شاید پشت این انتخاب اهداف پنهانی را کشف کرده باشند.
بیشتر بخوانید: پیاده‌روی ظریف و کری به نماز جمعه تهران هم رسید
یک انتخاب ساده
با این همه برگزاری این دوره از مذاکرات هسته‌ای در مرکز ایالت waadt سوئیس ظاهرا علتی بسیار ساده و عملی دارد؛ این روزها در ژنو برای این همه دیپلمات جای مناسب کافی گیر نمی‌آید!
نشریه Neue Zürcher Zeitung در مطلبی که اول آوریل منتشر کرده به این موضوع پرداخته و نوشته، در بهار ژنو اولویت با نمایشگاه خودروست و هتل‌ها برای مذاکره‌کنندگان هسته‌ای و همراهانش تخت خالی کافی ندارند.
به همین دلیل دور تازه مذاکرات از ابتدای ماه مارس به جای ژنو در مونترو برگزار شد و ادامه آن به لوزان انتقال یافت. یک سال پیش نیز، به دلیلی مشابه کنفرانس بین‌المللی سوریه با این که عنوان "ژنو ۲" را داشت در مونترو برگزار شد. آن زمان در ژنو نمایشگاه ساعت برپا می‌شد.
این نشریه می‌نویسد، در هر صورت خبر خوب این است که مذاکره‌کنندگان هسته‌ای در لوزان احساس راحتی و آسایش می‌کنند؛ و دیگر این که هتل پنج‌ستاره بوریواژ تاریخچه‌ای دارد که می‌تواند برای دیپلماسی جهانی یک شانس محسوب شود.
در سال ۱۹۲۳ و پس از جنگ اول جهانی، در همین هتل میان ترک‌های عثمانی و کشورهای پیروز جنگ جهانی اول قراردادی به امضاء رسید که به عنوان "قرارداد لوزان" در کتاب‌های تاریخی ثبت شده است. قرارداد لوزان باعث به رسمیت شناخته شدن "ترکیه" در مرزهای باقی‌مانده از فروپاشی امپراتوری عثمانی از سوی کشورهای جهان شد.