آمریکا در تلاش جلب همکاری روسیه برای حل بحران‌های منطقه
۱۳۹۴ اردیبهشت ۲۲, سه‌شنبه
دیدار جان کری از روسیه در روز سه‌شنبه (۱۲ مه / ۲۲ اردیبهشت) نخستین دیدار یک مقام سیاسی عالی‌رتبه آمریکایی طی دو سال اخیر از این کشور است. این سفر یک روز به طول می‌انجامد.
کری اندک زمانی پس از ورود به شهر سوچی واقع در کرانه دریای سیاه همراه با همتای روس خود، سرگئی لاوروف، با تاج گل در محل بنای یادبود سربازان روسی کشته شده در جنگ جهانی دوم حاضر شد. رئيس جمهور آمریکا اوباما و رهبران اروپا روز ۹ مه در مراسم رژه و نمایش وسیع ادوات نظامی در مسکو به مناسبت هفتادمین سالروز پایان جنگ جهانی دوم حضور نیافته بودند.
وزیر امور خارجه آمریکا به مدت چهار ساعت با همتای روس خود به گفت‌وگو نشست. به گزارش خبرگزاری آلمان این دو سیاستمدار بیش از هر چیز با هم درباره روابط به سردی گراییده میان آمریکا و روسیه صحبت کرده‌اند.
خبرگزاری آلمان می‌نویسد که قرار است کری روز سه‌شنبه دیداری نیز با رئیس جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین، داشته باشد. تحقق قرارداد آتش‌بس مینسک در اوکراین، جنگ داخلی در سوریه و یمن و نیز مناقشه اتمی ایران از محورهای گفت‌وگو میان این دو سیاستمدار اعلام شده است.
یک نماینده دولت آمریکا گفته که گفت‌وگوی دو طرف درباره اوکراین، "گام‌های بعدی" و تلاش روسیه برای تحقق آتش‌بس مقرر در شرق اوکراین را دربر می‌گیرد؛ در برابر، وزیر امور خارجه آمریکا تکرار خواهد کرد که در صورت همکاری روسیه تحریم‌هایی که علیه این کشور مقرر شده لغو خواهد شد.
مقامات روسی اعلام کرده‌اند که مهم‌ترین موضوع‌های بحث در این دیدار سوریه و ایران هستند و "مطمئنا درباره تحریم‌ها (علیه روسیه) نیز بحث خواهد شد".
نشریه "وال استریت ژورنال" نیز نوشته است انتظار می‌رود که جان کری در گفت‌وگوهای خود در روسیه، علاوه بر سوریه و اوکراین به موضوع مذاکرات اتمی با ایران، درگیری‌ها در یمن و وضعیت لیبی بپردازد.
در محافل سیاسی روسیه گفته می‌شود که این کشور امیدوار است بتواند روابط خود با آمریکا را عادی سازد. سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، به خبرگزاری "تاس" گفته که موضوع‌های دشوار بسیاری در دستور کار گفت‌وگوی دو طرف قرار دارد.
تنش در روابط آمریکا و روسیه
روابط میان روسیه و آمریکا ماه‌هاست تنش‌آمیز است و بیش از هر چیز سایه بحران اوکراین بر آن سنگینی می‌کند. از زمان بالا گرفتن بحران اوکراین، کشورهای غربی در موضع انتقاد و دوری نسبت به روسیه قرار گرفته‌اند. جان کری پیش از این با شعله‌ور شدن جنگ در شرق اوکراین در ماه‌های ژانویه و فوریه سال جاری قرار سفر به روسیه خود را به هم زده بود. روسیه نیز به رشد فزاینده نفوذ ناتو در شرق اروپا انتقاد دارد و آمریکا را متهم به ایجاد "دوره سخت" در روابط دو کشور کرده است.
دو طرف ماه‌هاست یکدیگر را متهم می‌کنند به این‌که صلح جهانی را به خطر می‌اندازند. باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا، پوتین را "بچه‌ای که ته کلاس نشسته و حوصله‌اش سر رفته" توصیف کرده و در برابر پوتین اغلب با کلامی گزنده آمریکا را "بی‌ملاحظه" خوانده و از دو مورد "گوانتانامو" و "جنگ عراق" یاد کرده است.
در حالی‌که کری با مقامات روسی دیدار می‌کند، دو کشور قدرت نظامی خود را به رخ یکدیگر می‌کشند. روز دوشنبه روسیه مانور دریایی مشترکی را با رقیب آمریکا چین در دریای مدیترانه آغاز کرد. تقریبا همزمان با آن نیروهای نظامی آمریکا در جنوب قفقاز و درست در یکی از پایگاه‌های سابق نیروی هوایی شوروی رزمایش بزرگی را شروع کردند. هدف از این رزمایش کمک به همکاری بهتر میان نیروهای نظامی گرجستان و ناتو اعلام شده است.
گفت‌وگو درباره ایران و سوریه
انتظار می‌رود که جان کری در روسیه این امکان را بررسی کند که آیا آمریکا می‌تواند با همکاری روسیه راهی سیاسی برای پایان دادن به جنگ داخلی سوریه بیابد یا نه. آخرین تلاش مشترک دو کشور برای همکاری در این زمینه موفقیت‌آمیز نبوده، از جمله چون مذاکرات صلح بین‌المللی در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ برگزار نشدند.
نشریه آمریکایی "وال استریت ژورنال" به نقل از یک مقام ارشد سیاسی آمریکا گزارش داده است که جان کری می‌خواهد در روسیه بر مخالفت آمریکا با فروش "یک سیستم دفاعی هوایی قوی" به ایران تاکید کند.
اشاره این نشریه به موشک‌های اس۳۰۰ است که روسیه اعلام کرده بود منع تحویل آن به ایران را رفع خواهد کرد. روسیه روز ۱۳ آوریل (۲۴ فروردین) اعلام کرده بود که ارسال موشک‌های اس۳۰۰ به ایران را که به دلیل تحریم‌های سازمان ملل متوقف کرده بود از سر خواهد گرفت. پوتین در یک برنامه تلویزیونی دلیل تغییر تصمیم روسیه را مرتبط با پیشرفت مذاکرات اتمی با ایران دانسته و گفته بود: «با توجه به پیشرفت مذاکرات اتمی، دلیلی نمی‌بینیم یک‌طرفه بر منع ارسال موشک‌ها تاکید کنیم.»
در پی اعلام این خبر، از جمله آلمان، آمریکا و اسرائيل از تصمیم روسیه ابراز نگرانی کردند. اسرائيل به روسیه هشدار داد که چنین تصمیمی به "سیاست تهاجمی" ایران در منطقه دامن می‌زند.
قرارداد تحویل سیستم‌های اس۳۰۰ در اواخر سال ۲۰۰۷ میلادی بین ایران و روسیه امضا شد و قرار بود روسیه ۵ سامانه دفاع موشکی اس۳۰۰ به ارزش حدود ۸۰۰ میلیون دلار را به ایران تحویل دهد. اما در پی تحریم‌های سازمان ملل متحد، تحویل آن را در سال ۲۰۱۰ لغو کرد.
حدود دو هفته پس از لغو ممنوعیت فروش اس۳۰۰ به ایران سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، اعلام کرد که تحویل سامانه اس۳۰۰ به ایران در آینده نزدیک نخواهد بود. برخی از تحلیل‌گران در ایران تصمیم‌گیری‌های روسیه را "بازی روسیه با کارت ایران" توصیف کرده‌اند و آن را اقدامی برای گرفتن امتیاز از غرب خوانده‌اند.
برخی منابع غیررسمی نیز گفته‌اند که تغییر موضع روسیه می‌تواند نتیجه تهدید نتانیاهو به ارسال سلاح برای دولت اوکراین در صورت تحویل سامانه اس۳۰۰ به ایران باشد.
تاثیر احتمالی تحویل اس ۳۰۰ بر مذاکرات اتمی
نشریه "نیویورک تایمز" می‌نویسد که مقامات آمریکایی مدتها نگران بوده‌اند که دسترسی ایران به سیستم پدافند موشکی اس۳۰۰ ممکن است رهبران ایران را به این فکر وادارد که حمله هوایی آمریکایی‌ها نمی‌تواند آسیبی به تاسیسات اتمی آن‌ها برساند و این باعث بشود که ایران در مذاکرات اتمی خطی تندتر را دنبال کند و به قراری که گذاشته شود پای‌بندی نشان ندهد.
به گزارش "وال استریت ژورنال"، وندی شرمن، معاون وزیر امور خارجه آمریکا در امور سیاسی و رئیس تیم مذاکره‌کننده آمریکایی در مذاکرات اتمی با ایران، نیز جان کری را در سفر به روسیه همراهی می‌کند. قرار است شرمن روز چهارشنبه (۱۳ مه / ۲۳ اردیبهشت) برای شرکت در مذاکرات اتمی با ایران به وین سفر کند. مهلت پایان مذاکرات برای رسیدن به توافق جامع هسته‌ای ۳۰ ژوئن تعیین شده است.
وندی شرمن، رئیس تیم مذاکره‌کننده آمریکایی، در مصاحبه با "نیویورک تایمز" اشاره کرده به این‌که روسیه نیز جزو گروه ۱+۵ و در حال مذاکره با ایران است. او سپس تاکید کرده که تا پایان مذاکرات اتمی با ایران ۶ هفته مانده و مهم است که گروه مذاکره‌کننده با ایران با هم متحد بمانند.