اعتراض به اخراج مهاجران افغان
۱۳۸۶ اردیبهشت ۱۶, یکشنبه
بیش از دو دهه است که چند میلیون شهروند افغان در ایران و دیگر کشورهای همسایه به سر می‌برند. این مهاجرت‌های گسترده در پی جنگ‌ها، ناآرامی‌ها و ویرانی‌های ناشی از آن اتفاق افتاد. از پنج سال پیش ایران و پاکستان که بیشتر مهاجران افغان را در خاک خود پذیرفته‌اند در صدند آنان را به بازگشت تشویق یا اجبارا اخراج کنند. اخراج گسترده‌ی مهاجران غیرمجاز از ایران که از اول اردیبهشت ماه آغاز شده با اعتراض‌های فراوانی روبرو بوده است.
در پی تصمیم دولت جمهوری اسلامی ایران برای اخراج افغان‌هایی که غیرمجاز در ایران اقامت دارند و به دنبال تظاهرات و اعتراض‌هایی که هفته‌ی پیش در تهران و کابل انجام گرفت، گروهی از فعالان سیاسی و اجتماعی، نویسندگان و روزنامه‌نگاران مشغول جمع‌آوری امضا برای نامه‌ای اعتراضی هستند. امضاء کنندگان اعلام می‌کنند «خواهان توقف طرح اخراج مهاجران افغان و رفع محدودیت‌ها و محرومیت‌هایی هستیم كه در راستای اجرای این طرح اعمال می‌شوند.» در این نامه ازمحدودیت‌هایی که برای تحصیل کودکان افغان ایجاد شده، و به برخوردار نبودن کارگران مهاجر از خدمات درمانی و بیمه انتقاد شده‌است. بنابر اظهارات احمد حسینی، مدیركل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت كشور ۹۲۵ هزار شهروند افغان به صورت مجاز در ایران به کار و زندگی مشغولند که دولت تصمیمی برای اخراج و بازپس‌فرستادن اجباری آنها ندارد.
دولت ایران از سال ۱۳۸۱ تدبیرهایی برای اخراج مهاجران غیرمجاز یا بازگشت داوطلبانه‌ی پناهندگان مجاز اجرا می‌کند که اغلب در طول سال، لااقل با شدت، پیگیری نمی‌شود. وزارت کشور نیمه‌ی بهمن سال پیش مهلتی ۴۵ روزه اعلام کرد تا مهاجران غیرمجاز به کشورشان بازگردند. اول اردیبهشت ماه با پایان این مهلت، اخراج گسترده‌ی افغان‌ها آغاز شد. به گفته‌ی احمد حسینی تا کنون ۴۵ هزار مهاجر غیرمجاز اخراج و حدود ۵۰ هزار نفر به میل خود به کشورشان بازگشته‌اند. مسئولان امور پناهندگان در هرات اعلام کرده‌اند ایران قصد دارد در زمان کوتاهی ۲۰۰ هزار مهاجر را از کشور اخراج کند. گزارشهایی حاکی از آن است که طرح اخراج مهاجران امسال با شدت و بعضا خشونت همراه بوده. پلیس مهاجرت و اتباع خارجی ایران پیش از این از دستگیری ۲۰ هزار مهاجر غیرمجاز در سه روز نخست اجرای طرح ساماندهی اتباع بیگانه خبر داده بود.
ادامه‌ی اعتراض‌ها به اخراج تبعه‌ی افغانی و اعلامیه‌ی وزارت کشور
به دنبال انتشار اخبار دستگیری و اخراج مهاجران غیرمجاز تظاهراتی در مقابل سفارت ایران در کابل و وزارت امور خارجه افغانستان در این شهر برگزار شد. تظاهرکنندگان معتقدند با برخی از دستگیر شدگان بدرفتاری شده است. به دنبال این اعتراض‌ها سخنگوی وزرات کشور افغانستان نیز از اجرای طرح اخراج مهاجران ابراز نگرانی کرد. روابط عمومی وزارت کشور جمهوری اسلامی در واکنش به این اعتراض‌ها، روز سه شنبه ۱۱ اردیبهشت، در اطلاعیه‌ای تصریح کرد که اخراج‌ها فقط مربوط به مهاجران غیرمجاز می‌شود و این اقدام را حق قانونی جمهوری اسلامی دانست. در حالی که اخبار مربوط به بدرفتاری با دستگیرشدگان از سوی مقامات ایران تکذیب شده روز گذشته هفته نامه‌ی آلمانی «فوکوس» در سایت اینترنتی خود گزارشی در این زمینه منتشر کرد. در این گزارش از قول چند تن از اخراج شدگان آمده که در ایران مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌اند و صدماتی به آنها وارد شده. روابط عمومی وزارت کشور در اصلاعیه‌ی خود تاکید دارد که اقدام دولت ایران با اطلاع و هماهنگی با وزارت کشور و امور خارجه‌ی افغانستان صورت گرفته. حسینی خبر می‌دهد که سفارت افغانستان در تهران نیز در جریان اقدامهای دولت ایران و اخراج مهاجران غیرمجاز بوده است.
تبعه‌ی افغان و فرصت‌های شغلی در استان سیستان و بلوچستان
تراکم مهاجران افغان که در شهرهای مختلف پراکنده‌اند در مناطق مرزی که تردد سهل‌تر است چشمگیرتر می‌باشد. هفته‌ی پیش معاون سیاسی امنیتی استاندار سیستان و بلوچستان در جمع خبرنگاران اعلام کرد «یک پنجم جمعیت دو میلیون و ۴۰۰ هزار نفری این استان را اتباع افغان تشکیل می‌دهند.» به گفته‌ی محسن صادقی از ۵۰۰ هزار افغانی که در این استان اقامت دارند تنها ۸۰ هزار نفر دارای مجوز قانونی هستند. معاون سیاسی استاندار سیستان در ادامه می‌افزاید «بر اساس توافق جمهوری اسلامی ایران و کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد مناطق مرزی مانند سیستان برای حضور و سکونت اتباع خارجی ممنوع اعلام شد.» صادقی اظهار داشته «با وجود مشکل اشتغال در سیستان و بلوچستان ۹۰ هزار فرصت شغلی در اختیار اتباع افغان است.»
بیکاری جوانان ایرانی یکی از علت‌های اخراج مهاجران غیرمجاز
درصد بالای بیکاری در ایران و اشغال فرصت‌های شغلی به وسیله‌ی مهاجران غیرمجاز، از جمله علتهایی است که از سوی مقامات دولتی برای ترد و اخراج آنها عنوان می‌شود. هفته‌ی پیش احمد حسینی مدیرکل امور اتباع خارجی وزارت کشور با اشاره به حضور یک و نیم میلیون مهاجر غیرقانونی در کشور، گفته است «اختلالات ناشی از حضور این تعداد افغان بخصوص در بازار كار، دیگر برای كشور ایران قابل تحمل نبود، از همین رو دولت تصمیم گرفت این بار با برنامه‌ای سازماندهی شده طرح را اجرا كند.» امضاء‌کنندگان نامه‌ی اعتراضی یادشده معتقدند «شواهدی چون لایه‌بندی طبقاتی و تحصیلی بی‌كاران ایرانی در كنار نوع مشاغلی كه مهاجران در آن مشغول به‌كار هستند، و نیز شواهدی كه از سیاست‌های كلان‌تر اقتصادی برمی‌آید، نشان از سستی اصل این استدلال دارد.» مهاجران افغان اغلب با دریافت دستمزدی کمتر از کارگران ایرانی در کارهای دشوار ساختمانی، معدن و کشاورزی به کار مشغولند.
احمد حسینی در پنجاه وهفتمین نشست كمیته اجرایی كمیساریای سازمان ملل متحد در ژنو، مهر ماه ۸۵، طی سخنانی گفته بود «ایران پس از دو دهه میزبانی اتباع افغانی بدون كمكهای مناسب بین‌المللی در حال حاضر دیگر قادر به رسیدگی به امور اتباع مثل گذشته نیست و كمكهای بین‌المللی جوابگوی هزینه‌های دولت و مردم ایران نمی‌باشد.» سال پیش اخراج گسترده‌ی مهاجران افغان با دخالت کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد متوقف شد اما به نظر می‌رسد دولت ایران مصمم است امسال این کار را با قاطعیت بیشتر پیگیری و اجرا کند.